Co to jest know-how? Czy da się ją wycenić i uwzględnić w wartość przedsiębiorstwa?

Dodatkowo, coraz większe znaczenie mają aktywa niematerialne, które też są zaliczane do zestawienia aktywów i pasywów. Natomiast, mało kto zdaje sobie sprawę z istotności know-how. Wielu przedsiębiorców nawet nie ma pojęcia jak ten składnik majątku może wpłynąć na wycenę przedsiębiorstwa, a dysponowanie technologiami czy patentami może być częścią budowania przewagi nad swoją konkurencją. Zatem warto przyjrzeć się temu zagadnieniu nieco bliżej, przyswoić definicję napisaną w przystępny i zrozumiały dla każdego sposób, poznać rodzaje
i przykłady know-how, a także ich metody wyceny.

Spis treści

1. Definicja, czym jest know-how
2. Rodzaje i przykłady know-how
3. Wycena know-how
4. Podsumowanie

Co to jest know-how?

Know-how jest stosunkowo nowym zagadnieniem, przez co ciężko znaleźć jednoznaczną definicję. Każdy autor w swej pozycji naukowej przytacza inne sformułowanie. Co więcej, w polskim prawie pojęcie know-how nie jest ściśle zdefiniowane. W celu zrozumienia powyższego zagadnienia, warto przytoczyć wzmianki, które pojawiają się w prawnych dyrektywach, a dokładniej w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Art. 5a ust 34 lit. c definiuje je jako równowartość udokumentowanej wiedzy, która nadaje się do wykorzystania w działalności przemysłowej, naukowej albo handlowej, a w art. 29 ust 1 pkt 1 tym samym akcie prawnym znajduje się informacja, że know-how formułowany jest jako całość informacji związana ze zdobytym doświadczeniem w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej. Formułując określenie na bardziej przystępną formę, know-how oznacza pakiet nieopatentowanych informacji przydatnych do wykonywania danego rodzaju działalności gospodarczej. Oznacza to również  jako całokształt doświadczeń i procedur, jakie zdobył przedsiębiorca w trakcie prowadzenia swojego biznesu. Ponadto, ważną cechą dla tego aktywa jest to, że wpływa na sposób produkcji danej usługi/produktu odróżniając je od konkurencji. Jednakże, żeby wiedza
i doświadczenie zostały sklasyfikowane jako know-how muszą spełnić pewne dodatkowe kryteria: nie jest możliwe zdobycie ich z łatwo dostępnych źródeł, powinny być kluczowe dla procesu tworzenia, produkcji oraz muszą być dokładnie opisane i wyodrębnione.

Rodzaje i przykłady know-how

W literaturze przedmiotu wyróżnia się:

• Techniczne – przykładowo, zagadnienia produkcyjne,
• Finansowe – określa metody wewnętrznej sprawozdawczości, zasady analiz finansowych, płynności finansowej ,
• Organizacyjne – dotyczy wewnętrznych standardów, struktury organizacyjnej, wysokości wynagrodzeń pracowników,
• Handlowe – doświadczenie w obrocie towarami lub usługami.

Przykłady zastosowania praktycznego:

• Baza kontaktów do klientów,
• Standardy organizacyjne wewnątrz organizacji,
• Długoterminowa strategia przedsiębiorstwa,
• System archiwizacji danych.

Wycena know-how

Know-how jak każdy inny składnik majątku da się wycenić. Z racji tego, że wedle ustawy o rachunkowości
z dnia 29 września 1994 r. większość elementów tego aktywa jest zaliczana do wartości niematerialnych
i prawnych, to stosuje się następujące metody: podejście majątkowe (kosztowe), rynkowe (porównawcze) oraz dochodowe.

Podejście majątkowe (kosztowe)

Oparta jest na określeniu kosztów wytworzenia (zastąpienia) aktywa niematerialnego. W pierwszej kolejności definiuje się poniesione wydatki w celu jego wypracowania. Dlatego, niezmiernie istotne jest dokonanie weryfikacji racjonalności wysokości tych wydatków już na samym początku. Następnie, dokonuje się tzw. odizolowania nakładów przesądzających o wartości know-how od kosztów z nimi niepowiązanymi (powiązane są z innymi składnikami majątku firmy). Ma to na celu uniknięcie kilkukrotnego uwzględnienia pewnych wartości.

Podejście dochodowe

Podstawą podejścia dochodowego jest przeświadczenie, że wartość know-how to finansowe odzwierciedlenie uzyskiwanych korzyści z racji posiadania tego składnika w swoim przedsiębiorstwie (poprzez zmniejszenie kosztów lub zwiększonych przychodów ze sprzedaży). Zatem, powyższa metodyka polega na oszacowaniu, jaką ona tworzy wartość dodaną dla firmy. Natomiast, warto zwrócić uwagę, że składniki aktywów niematerialnych nie posiadają wartości samoistnej, a niekiedy ciężko jest odrzucić inne składowe (czynnik, majątek, markę), które często współgrają ze sobą. Niemniej jednak, podstawowa metodologia wyznaczania know-how w ujęciu dochodowym polega na wyznaczeniu bieżącej wartości prognozowanych przyszłych przepływów gotówkowych w postaci wydatków lub zwiększonej sprzedaży. W związku z tym, jest to spójne
z sposobem zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF).

Podejście rynkowe (porównawcze)

Podejście rynkowe zwykle wiąże się z metodą licencyjną, a głównie tam, gdzie jest aktywny rynek stawek licencyjnych (wycena na podstawie porównania do stawek opłat licencyjnych dla porównywalnych praw własności). W tym modelu stosuje się również przeróżne mnożniki wiążących szacunkową wartość aktywów trwałych z parametrami finansowymi, by następnie przenieść te wskaźniki w odpowiednie składniki know-how. Parametry są na ogół kalkulowane za pomocą baz danych statystycznych, przez co wartości są  zbliżone do rynkowych realiów.

Know-how to ważny element każdego przedsiębiorstwa. Mając tego świadomość oraz znając wartość praw własności, firma może uzyskać przewagę nad konkurencją. Dlatego powinno się traktować know-how jako dobro całej organizacji oraz poprowadzić swoje działania, w taki sposób, żeby systematycznie była ona zwiększana.

Źródła:

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. -> isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19910800350/U/D19910350Lj.pdf